Nakliye Terimleri Hakkında

3 DİNGİL KAMYON (10 Teker): 3 dingilli, ön dingil bir lastikli, arka dingiller iki lastikli, istiap haddi ortalama 15 ton olan yük taşıma aracıdır.
3 DİNGİL KAMYON (8 Teker): 3 dingilli, ön ve en arka dingil listik bir, orta dingil iki lastikli yük taşıma aracıdır.
4 DİNGİL KAMYON (Kırkayak): Dört dingilli, ön ve orta dingiller bir, arka dingiller iki lastikli, istiap haddi ortalama 20 ton olan yük taşıma aracıdır.
ADR: Yanıcı, patlayıcı ve kimyasal maddelerin kara yolu ile taşınması kurallarını içeren bir standarttır. ADR konvansiyonuna üye olunması ile ilgili yasa 30 Kasım 2005 tarihinde TBMM’de kanunlaşmıştır. Kanun 1 Ocak 2009’da yürürlüğe girmiştir.
AIS: Araç İzleme Sistemi. GPS ve GPRS teknolojileri kullanılarak uydu aracılığı ile araçların takip edildiği sistemdir.
AKTARMA MERKEZİ: Gelen yük/kargoların indirildiği, varış noktasına göre gidenlerin yüklendiği, gün içinde kargoların kısa zaman aralıkları ile saklandığı, araçlar arası yük/kargo transferlerinin yapıldığı bölgesel işlem merkezleridir.
ANTREPO: Kanunu hükümlerine göre açılmasına izin verilen ve gümrük idaresine verilen beyanname ile gümrük idaresi gözetimi ve denetimi altında eşyanın muhafaza edildiği yerdir.
AVADANLIK: Küçük tamiratlarının yapılabileceği el aletlerinin (çekiç, tornavida vs) ve el fenerinin bulunduğu takım çantasıdır.
BAGAJ: Kamyonların branda vs. gibi eşyalarını istifledikleri ve alacakları yükün yüksekliğinin kolayca ifade edilmesini sağlayan, kamyon kasasında sürücü kabininin üstüne denk gelen bölmedir.
BASAR TONAJ: Basar tonaj olarak da ifade edilir. Aracın istiap haddi (azami yük miktarı) anlamına gelir.
BEŞİNCİ TEKER: Çekicilerin şasileri üzerinde, aracın boyuna monte edilmiş ve yarı römorkların king pin adı verilen bağlantı elemanını içine güvenli bir şekilde kilitleyecek halde tasarlanmış olan bir parçadır.
ÇEKİCİ (TIR Kafası, Kupa): Yarı römorkları çekmek amacıyla kullanılan en az iki dingilli motorlu kara taşıtıdır.
DAİMİ ARAÇ: Sürekli taşıma yapan spot araçtır.
DAMPER KASA: Kamyonlara özel hidrolik donanımı sayesinde, kasa içindeki dökme yükün boşaltılabilmesi için 45 derecelik eğim alabilen kasa tipidir.
DAMPER YARI RÖMORK: 45 derece eğim alacak şekilde hidrolik donanımla çalışan ve üzerindeki yükü kendisi boşaltan kasa sistemidir.Kamyonlardan farklı olarak, üzerindeki malzemeyi sağa veya sola yıkabilen damperli yarı römorklar da mevcuttur.
DARA: Aracın yüksüz ağırlığı. Taşıma kabının boş ağırlığıdır.
DEPO (Warehouse): Millileştirilmiş malların açık veya kapalı alanda muhafaza edilmesine uygun olan yerdir.
DİNGİL: Tekerleklerin üzerinde döndüğü metal aksam. Üzerinde tek lastik olanlar tek dingil, çift teker takılanlar çift dingil olarak ifade edilir.
DÖKME YÜK: Herhangi bir ambalaj içinde bulunmayan yük.Örneğin, kömür, demir tozu vs.
FEU: 40 ayağa denk birim. Konteynerlerin kapasitelerini belirtmekte kullanılan ölçü birimidir. 1 FEU 40 ft (boy) × 8 ft (en) × 9 ft (yükseklik) ya da metrik olarak 12.192 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.59 m (yükseklik) ve yaklaşık 67.5 m³ hacmindedir.
FİKTİF: Fabrika içlerindeki gümrüklü sahalardır.
FRİGORİFİK: Isı değişimine duyarlı gıda maddeleri, ilaçlar ve bazı kimyasal maddelerin taşınması için tasarlanıp imal edilen, duvar kalınlıkları ve izolasyon değeri taşınan malzemenin ısı değişimine duyarlılık boyutlarına bağlı olarak değişen ve bir soğutucu ünitesi bulunan karayolu taşıtıdır.
GABARİ: Taşıtların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.
GEÇİCİ DEPOLAMA YERİ: Eşyanın gümrüğe sunulmasından sonra gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutuluncaya kadar gümrük idaresince geçici olarak depolanmasına izin verilen yerdir.
GEÇİŞ BELGESİ: Uluslar arası taşımalarda çıkış yapılan gümrük ile varış gümrüğü arasında taşınan yükün belirtildiği, çıkış ve varış ülkeleri gümrüklerinden geçişi ve yükün indirileceği ülkeye girişi sağlayan evraktır. TIR karneleri de geçiş belgesi dahilindedir.
GÜMRÜK MUHAFAZA MEMURU: Gümrüklerde ve gümrüklü sahalarda bulunan malın, muayene memurundan sonra gümrük beyannamelerinin teslim edildiği memurdur. Ayrıca konteyner gibi mühürlenmiş malzemelerin mührünü yapma ve açma yetkisi de bu memurlara verilmiştir.
HABİS VAGON: Çift kayar kapılı, üstü kapalı forklift ile yüklemeye uygun vagon.
İNTERMODAL TAŞIMACILIK: Aynı taşıma aracı veya kabı ile iki veya daha fazla taşımacılık modu kullanılarak yapılan ve mod değişimlerinde araç veya kap içindeki yüklerin herhangi bir elleçlemeye tâbi tutulmadığı taşıma şeklidir.
İSTİAP HADDİ: Bir taşıtın veya aracın güvenle taşıyabileceği ve imalat standardında belirtilen en çok yük ağırlığı veya yolcu ve hizmetli sayısıdır.
JUMBO YARI RÖMORK: 13,60m x 2,45m x 2,65m ölçülerinde, 90m3 brüt hacimli, iki katlı modelleri de bulunan yarı römorktur.
K1: Bir veya birden fazla özmal taşıtla karayoluyla şehirlerarası eşya taşımacılığı yapacak olan gerçek veya tüzel kişilerin Ulaştırma Bakanlığı’ndan almaları gereken yetki belgesidir.
KAMYON: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tondan fazla olan, eşya ve ya yük taşımak için imal edilmiş, şasisi, farklı amaçlı şasi üstü ekipman ve ya kasa monte etmeye uygun, en az iki dingilli motorlu kara taşıtıdır. Tasarımı ve motor gücü itibariyle kamyonların bazıları römork çekmeye müsaitlerdir.
KAMYON RÖMORK: Bir kamyon ve taşıyacağı yükün özelliklerine uygun bir şekilde îmal edilen römorktan oluşan, yük taşıma amaçlı karayolu taşıtıdır.
KAMYONET: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen ve eşya veya yük taşımak için imal edilmiş, taşıyacağı yükün cinsine göre kasaya sahip kara nakliye araçlarıdır.
KANTAR: Yük alacak araçların boş ve yüklendikten sonra tartılmak için uğradıkları ölçüm cihazıdır.
KAPALI KASA: Yanları ve tavanı kapalı olan, sadece arka kapağın açılmasıyla yüklenebilen yarı römork sınıfıdır.
KARA NAKLİYE OFİSİ: Kara nakliye sevkıyatları için Borusan Lojistik bölge birimlerine bağlı faaliyet gösteren;
– araç tedariki,
– sevkıyat koordinasyonu
– bakiye ödemesi amacıyla kurulmuş birimlerdir. Nakliyeci garajlarında bulunan ofislere Garaj Ofisi ya da kısaca Garaj denir.
KARA NAKLİYE SEVKIYAT NOKTASI: “Kara nakliye sevkıyatları için Borusan Lojistik bölge birimlerine bağlı faaliyet gösteren;
– araç tedariki,
– sevkıyat koordinasyonu amacıyla kurulmuş birimlerdir. ”
– araç tedariki,
– sevkıyat koordinasyonu amacıyla kurulmuş birimlerdir.
KATAR: Birden fazla yük vagonunun birbirine eklenmesiyle oluşan grubun adıdır. En fazla 20 vagondan ya da 1000 ton yükten oluşur.
KILÇIK YARI RÖMORK: Konteyner taşınması amacıyla tasarlanan ve imal edilen, iskelet halinde bir şasi ile taşıyacağı konteyner tipine uygun adet ve mesafede enine kroslar ucuna yerleştirilmiş konteyner kilidi (twist lock) bulunduran en az bir dingilli yarı römork aracıdır.
KING PIN: Yarı römork çekicinin beşinci tekeri ile bağlantısını sağlayan ve dövme çelikten mamul bir parçadır. Yarı römorkun taşıma kapasitesi doğrultusunda farklı ölçülerde imal edilir.
KOMBİNE TAŞIMACILIK: İntermodal olmayan ancak birden fazla nakliye aracının (tren, kamyon vs) birbirine bağlı olarak kullanılmasıyla yapılan taşıma tipidir.
KOMİSYON: Yük almayı kabul eden aracın sürücüsünden kısmen yan gelir olması için kısmen de sürücünün yükü almasından vaaz geçmesini engelleme amaçlı olarak alınan para.
KOMİSYON FATURASI: Alınan komisyon karşılığında kesilen fatura.
KOMİSYONCU: Yük veren kişiye yüke uygun aracı bulan ve araç sahibinden komisyon alan kişidir.
KONŞİMENTO: Üzerinde taşınan yükün içeriği ile ilgili bilgiler bulunan yük taşıma senetidir.
KONTEYNER: Her türlü atmosferik koşula dayanıklı olan, özellikle intermodal taşımacılıkta kullanılmakta olan, kolay elleçlenebilen ve üst üste istiflenebilen standart metal yük kasalarıdır. 20’lik, 40’lık ve 45’lik olarak adlandırılan tipleri en yaygın olanlarıdır. Bu sınıflandırma konteynerlerin değişen boy ölçüsüne göre yapılmıştır.
KONTEYNER (ÜSTÜ AÇIK): 2 TEU boyutunda tavanı açık ya da açılabilen konteynerdir. Dökme yüklerin saklanması ve taşınması için kullanılır.
KONTEYNER (45’LİK): 2 TEU boyutunda, 86.1 m³, azami taşıma kapasitesi 30.480 kg (net 25.680 kg) olan konteynerlerdir. Boyutları 45 ft (boy) × 8 ft (en) × 9 ft 6 in (yükseklik) ya da metrik olarak 13.716 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.896 m (yükseklik)’dir.
KONTEYNER (IMCO): İçinde patlayıcı, yanıcı gibi zararlı maddeleri barındıran demir profiller ile çerçevelenmiş bir tanktan oluşan konteynerdir. 20’lik, 40’lık ve nadiren de 45’lik konteyner boyutlarında mevcuttur.
KONTEYNER (SOĞUTUCULU): 2 TEU boyutunda soğutucu üniteye sahip ve sıcaklığa hassas malların taşınmasında kullanılan konteynerdir.
KONTEYNER (YÜKSEK): 2 TEU boyutunda, 76.3 m³, azami taşıma kapasitesi 30.480 kg (net 26.500 kg) olan konteynerlerdir. Boyutları 40 ft (boy) × 8 ft (en) × 9.6 ft (yükseklik) ya da metrik olarak 12.192 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.697 m (yükseklik)’dir. 40’lık konteynerlerden sadece yükseklik olarak farkları vardır.
KONTEYNER KİLİDİ: Konteynerleri kaldıran ya da taşıyan araçların konteynerleri köşelerinden sabitlemeleri için sahip oldukları mekanizmadır.
LOKOMOTİF: Demiryolu üzerinde her türlü vagonu çekmekte kullanılan, dizel ya da elektrikle çalışan makine.
LOW-BED: Ağır iş makineleri ya da özel proje yükleri gibi uluslararası ve yurtiçi karayolu taşıma yönetmeliğine göre standartların dışında, normal kamyonların ve ya tırların taşıyabilecekleri uzunluk, yükseklik, genişlik ve tonajdan farklı olan yüklerin taşınmasını sağlayan yarı römorktur.
MEGA YARI RÖMORK: 13,60 m x 2,50 m x 3,00 m boyutunda 102 m³ hacimli yarı römorklardır.
MESLEKİ YETERLİLİK BELGESİ: Karayolları Yönetmeliği kapsamındaki faaliyetlerde bulunanların yine bu yönetmelikte öngörülen mesleki yeterlilik eğitimini alan ve/veya yapılacak olan sınavlarda başarılı olanların aldığı belgedir.
NAKLİYECİ: Taşımacılıkla uğraşan kişi.
NAVLUN: Nakliye bedelinin KDV hariç tutarıdır.
ORDİNO: Konşimento karşılığında, yurt dışından gelen malın gümrükten çekilmesi için verilen emirdir.
ÖZEL İZİN BELGESİ: Taşımalarda geçiş belgesi aranmadan, geçiş belgesi yerine geçmek üzere ve Türk ihraç ürünlerini taşımak amacıyla yabancı plakalı taşıtlara verilen belgedir.
ÖZEL YÜK TAŞIMA BELGESİ: Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan ve başka ulaşım sistemleri ile taşınması mümkün olmayan ve taşıma sınırını aşıp da taşınması zorunlu yüklerin taşınabilmesi Karayolları Trafik Kanununun 33.Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 66.ve 128.maddelerine göre Karayolları Genel Müdürlüğünden (İlgili Bölge Müdürlüklerinden) Özel Yük Taşıma İzin Belgesi alınması ve taşımanın bu izindeki esaslara göre yapılması zorunludur.
PALET: Depolama ve sevkıyatta kullanılan, çeşitli malzemelerden üretilen ve malın üzerine konulduğu platformdur.
PARÇA YÜK: Buğday, kömür gibi dökme yük formunda olmayan ve konteyner içine konulamayan, genel yük olarak da tanımlanabilen, farklı paket tipinde olabilen parsiyel yüklerdir.
PARSİYEL DAĞITIM: Aracın taşıma kapasitesinin birden fazla müşteriye tahsis edilerek kullanılması ve ya hizmet verilen müşterilerin birden fazla noktaya gitmesi gereken siparişlerinin genel adıdır.
PLATFORM YARI RÖMORK: Zemini düz ve kenar kapakları olmayan yarı römorktur. Boru, demir, konteyner gibi malzemelerin taşınmasında kullanılır.Boyutları konteyner boyutlarına göre değişken olabiliyor.
PSİKOTEKNİK TEST: Psiko-teknik değerlendirmenin amacı, sürücülerin sahip oldukları güvenli araç kullanmalarını sağlayan zihinsel ve psikomotor yetenek düzeylerini objektif yöntemlerle ölçmek ve değerlendirmektir. Sürücülük yeteneklerinin , trafiğe ilişkin sürücülük tutumlarının ve kişiliğinin trafik psikolojisi açısından değerlendirilmesinden oluşmaktadır. Belgenin geçerlilik süresi 5 senedir.
R2 BELGESİ: Karayolları Taşıma Kanunu gereği, uluslar arası taşıma işleri organizatörlüğü yapan firmaların sahip olması gereken bir yetki belgesi türüdür. Kanun hükümlerince belirtilen ihlaller gerçekleştirilmedikçe, belge geçerlilik süresi 5 yıldır
RAMPA: Malzemenin depoya alınma veya depodan sevk edilme işlemlerini kolaylaştırmak üzere kullanılan alandır.
RİNG: Bir araç tarafından bir program çerçevesinde çeşitli noktalardan aynı veya farklı yüklerin alınarak bir veya birden fazla noktaya teslim edilmesi ve teslîmatlar sırasında boş kapların toplanması veya tüm teslîmatlar tamamlandıktan sonra ters güzergâh izlenerek boş kapların toplanarak geri getirilmesi sistemidir.
RULO TAŞIYICI YARI RÖMORK:  Özellikle rulo şeklinde saç olmak üzere benzeri şekil ve boyuttaki yükleri taşımak amacıyla imal edilen bir yarı römorktur. Tabanda bulunan ve aracın boyu ekseninde açılmış olan bir yuvarlak silindir şeklindeki boşluk, yükün araca yüklendiğinde her iki yandan desteklenmesini sağlamakta böylece yükün, araç üzerinde sabitlenmesi için alınacak önlemlerin daha basitçe yapılabilmesi sağlanmaktadır.
ŞEHİR İÇİ TAŞIMA: Belediye sınırları ile mücavir alanı dahilinde yapılan taşımalardır.
SEVK İRSALİYESİ: Üzerinde araçtaki yükün adını, miktarını, navlun bedelini, kesilen fatura numarasını belirten resmi evrak. Malların nakli sırasında vergi mevzuatı bakımından kontrol edilebilmesi amacıyla, ticarî emtianın bir yerden başka bir yere nakli sırasında düzenlenmesi ve malla birlikte bulundurulması zorunlu olan belgedir.
SOVTAJ: Hasar gören ürünlere sigorta eksperi tarafından biçilen maddi değerdir.
SÖZLEŞMELİ ARAÇ: Yetki belgesi sahibinin noterden yapılmış bir taşıma geliri paylaşımı veya kira sözleşmesine dayanarak, kendi unvan ve sorumluluğu altında çalıştıracağı başkasına ait taşıtlardır. Sefer başına ya da ytl/ton olarak çalışırlar. Aylık sabit ücret karşılığı çalışan sözleşmeli araçlar komple kiralık araçlardır.
SPANZET: Yükün üstünden geçerek, yükün taşınacağı yüzeye sabitlenen ve üzerinde “gırgır” olarak bilinen gergi mekanizmasıyla gerilerek yükü sabitlemekte kullanılan polyester şeritlerin genel adıdır.
SPOT ARAÇ: Serbest çalışan, tek seferlik taşıma anlaşması yapılan araçların genel adıdır.
SUPALAN: Genellikle kara ve deniz yolu ile yapılan taşımalarda kullanılan bir yöntemdir, malzemenin taşımayı yapan araç üzerinde gümrüklemesinin yapıldığı durumdur
TAŞIT BELGESİ: Yetki belgesi sahibinin kullanacağı taşıtların niteliğini ve sayısını liste halinde gösteren yetki belgesinden ayrı, yetki belgesinin eki olarak düzenlenen belgeyi ifade eder.
TEU: 20 ayağa denk birim. Konteynerlerin kapasitelerini belirtmekte kullanılan ölçü birimidir. 1 TEU 20 ft (boy) × 8 ft (en) × 9 ft (yükseklik) ya da metrik olarak 6.10 m (boy) × 2.44 m (en) × 2.59 m (yükseklik) ve yaklaşık 38.5 m³ hacmindedir. 40’lık bir konteyner 2 TEU olarak da ifade edilir. Bununla birlikte 45’lik konteynerler de 2 TEU olarak ölçülendirilirler.
TIR: Fransızcada Transports Internationaux Routiers kelimelerinin baş harfleridir. Birleşmiş Milletler Teşkilatı bünyesindeki, Milletlerarası Nakliyat Birliği (IRU) tarafından 15 Ocak 1959 tarihinde Cenevre’de imzalanan bir anlaşmadır.Bu anlaşma 11 ülke (Avusturya, İsveç, Portekiz, Bulgaristan, Finlandiya, Macaristan, Fransa, Malta, İsviçre, Tunus ve Yugoslavya) arasında imzalanan birleşik taşımacılığına (karayolu, demiryolu, havayolu, su yolları) ve konteyner kullanılmasına izin veren bir sözleşmedir (1994).
Uygulamada bu anlaşmaya dahil ülkelerin karayolu vasıtaları, vasıtada yüklü bulunan gümrüklü eşyanın cinsini, miktarını, mahiyetini belirten bir TIR karnesiyle yine vasıtanın belli yerlerine takacakları TIR plakaları taşırlar. TIR karnesinde belirtilen ve vasıtada yüklü bulunan eşyanın gümrük kontrolü mahreç ülkede yapılmakta, varış noktasına kadar güzergahta bulunan ülkelerin gümrüklerinde sadece harici kontroller -şüpheli durumlar hariç – yeterli olmaktadır. Ülkemizde de Yarı Römork ve çekiciden oluşan taşıma araçlarına TIR denmektedir.
TIR KARNESİ: TIR sözleşmesi sistemi içinde kullanılan ve IRU (Uluslararası Karayolları Taşımacıları Birliği) tarafından basılarak üye ülkelerin kullanımına sunulan karnedir.
TOPLU TAŞIMA İRSALİYESİ: Araç sahibi tarafından, nakliyesini bir seferde yaptığı; birden çok noktalı/müşterili, bir ya da birden çok mal dağıtımı için hazırladığı varış noktalarının/müşterilerinin ve karşılık gelen malların alt alta yazılarak hazırlanan irsaliyeye toplu taşıma irsaliyesi denir.
TRANSİT TAŞIMA: Herhangi bir ülkede başlayan ve en az bir ülke toprakları üzerinden geçtikten sonra  bir başka ülkede sona eren, başlama ve sona erme ülkeleri dışında kalan ülkeler üzerinden yapılan  taşımaları kapsayan yolcu veyaeşya      taşımalarını ifade eder.
UBAK: Uluslar arası taşımacılığın sosyal boyutlarını da kapsamı içine alarak taşımacılığın daha güvenli ve çevre standartlarına uyumlu filolarla ekonomik ve teknik olarak etkin ve hızlı bir şekilde yapıldığı entegre taşıma sisteminin yaratılmasıdır.
Türkiye’nin de aralarında kurucu ülke olarak bulunduğu 17 ülke tarafından 1953 yılında kurulan ve günümüzde yaklaşık 50 üye ülkesi bulanan Uluslararası bir organizasyondur. Ülkemizdeki faaliyetler Ulaştırma Bakanlığınca yürütülmekte olup, standartlaşma ile ilgili kanun, mevzuat ve uygulamalar bu kurum tarafından yürütülmektedir.
YETKİ BELGESİ: Karayolu taşıma yönetmeliği kapsamında faaliyette bulunacak gerçek ve tüzel kişilere çalışma izni veren ve Bakanlıkça düzenlenen belgedir
YÜKLEME PUSULASI/YÜKLEME TEKLİFİ: Depolama ve sevkıyatta kullanılan, çeşitli malzemelerden üretilen ve malın üzerine konulduğu platformdur.
YÜKLEME PUSULASI/YÜKLEME TEKLİFİ: KN Ofisinden iş alan aracın ofis çalışanlarıyla olan anlaşmasını, verdiği komisyonu belgeleyen ve yükünü alacağı firmaya yükleme için geldiğini kanıtlayan evrak.
YURT İÇİ TAŞIMA: Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından başlayıp diğer bir ilin herhangi bir noktasında biten veya mesafesine bakılmaksızın bir ilin sınırları içerisindeki iki nokta arasında yapılan taşımalardır.